Το σύνθημα στο κουβανικό σπιρτόκουτο:
I conquistando el futuro! Κατακτώ το μέλλον!
Μπορεί να εκφράσει με τον καλύτερο τρόπο την τύχη που θα έχει και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Είναι γνωστή εξάλλου η σχέση του Μίκη με τον Φιντέλ Κάστρο και η γνωριμία του με τον Τσε Γκεβάρα που ξεκίνησε από το 1962, αλλά και η ιστορική συναυλία του στην Αβάνα το 1981.
Όταν μάλιστα ο προσωπικός του φίλος, ο Κομαντάντε Φιντέλ, «έφυγε» τον Νοέμβρη του 2016, ο Μίκης τον αποχαιρέτησε με μια λακωνική φράση:
«Αγαπητέ μου Φιντέλ, μας άφησες και αυτή είναι η πρώτη φορά που διαφωνώ μαζί σου».
Με μια ακόμα όμως πιο λακωνική φράση κλείνει ο Ελληνοκουβανικός Σύνδεσμος Φιλίας τον αποχαιρετισμό του στον μεγάλο Έλληνα μουσουργό:
«Μέχρι τη νίκη, Μίκη, για πάντα!»
Η μουσική του Μίκη εμπνευσμένη από την αγωνιστική κληρονομιά του λαού μας, θα ζει παντοτινά ως μια μεγάλη πολιτιστική παρακαταθήκη που θα περνά στις επόμενες γενιές. Η βιωματική σχέση που είχε με τους αγώνες του λαού, με τα δεινά που πέρασε ο τόπος, το δίκιο του αδικημένου, του κατατρεγμένου εκφράζει τη μουσική του, για αυτό έχει και παγκόσμια διάσταση.
Ειπώθηκε και είναι σωστό ότι με τα τραγούδια του δίνει φωνή και μελωδία, δύναμη και αυτοπεποίθηση, στην κραυγή ολόκληρων γενιών που αγωνίζονται για ελευθερία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανεξαρτησία.
Ο ίδιος αισθανόταν πλήρης, για αυτό και είχε πει:
«Ευτύχησα να γνωρίσω εν ζωή τη μέθη της μέθεξης ανάμεσα στο έργο μου και τους άλλους. Είδα τα έργα μου να ριζώνουν σε ξένες ψυχές, να απλώνουν κλαδιά και να ανθίζουν… Τι άλλο, αλήθεια, είναι μια πλατεία, ένα στάδιο, ένας δρόμος γεμάτους ανθρώπους, που ομαδικά τραγουδούν ένα τραγούδι σου, παρά ένας ολάνθιστος κάμπος; Αυτό το πέτυχα, το έζησα και ακόμα και τώρα εξακολουθώ να το ζω και να το θεωρώ σαν τη μέγιστη ευλογία των ουρανών…».
Παρόλο όμως που είχε συναισθανθεί το μεγαλείο της μουσικής του ζήτησε ως επιτύμβιο επίγραμμα μια φράση που παραπέμπει στο αντίστοιχο επίγραμμα του Αισχύλου, ο οποίος είχε πολεμήσει ενάντια στους Πέρσες στη μάχη του Μαραθώνα, συγκεκριμένα είχε πει να γραφτεί:
Πολέμησε τον Δεκέμβρη.
Οι αγώνες του Μίκη δεν είναι συνυφασμένοι μόνο με το τεράστιο καλλιτεχνικό του έργο, είναι η ιστορία ενός αιώνα. Αρκετές πολιτικές επιλογές του θα μπορούσε από κάποιους να θεωρηθούν ως αντιφατικές. Την απάντηση όμως τη δίνει ο ίδιος ο Μίκης, όταν κατάλαβε ότι έφτασε το πλήρωμα του χρόνου και «έκανε ταμείο». Στην επιστολή που άφησε στον Γραμματέα του ΚΚΕ, η οποία ουσιαστικά αποτελεί την πολιτική του διαθήκη γράφει:
Τώρα, στο τέλος της ζωής μου, την ώρα των απολογισμών, σβήνουν απ΄ το μυαλό μου οι λεπτομέρειες και μένουν τα «Μεγάλα Μεγέθη».
Έτσι, βλέπω ότι τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά και τα ώριμα χρόνια μου τα πέρασα κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ.
Γι΄’ αυτό το λόγο θέλω να αφήσω αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής…