Η κατασκευή των σπίρτων και η ιστορία τους
Το σκεπτικό κατασκευής των σπίρτων αναζητείται στα πολύ παλιά χρόνια, όταν οι πρόγονοί μας έτριβαν δύο ξύλα για να παράγουν πυρ. Το ένα ξύλο, που το κρατούσαν ακίνητο, το ονόμαζαν «στορεύς» ή «εσχάρα» και το δεύτερο ξύλο, που το έτριβαν πάνω στο πρώτο, το έλεγαν «τρύπανον».
Μετά την αρχαιότητα, ο επόμενος σταθμός για την κατασκευή σπίρτων σημειώνεται στην Κίνα λίγο πριν από το 580 μ.Χ., όπου χρησιμοποιούσαν ένα είδος σπίρτου ιδιαίτερα εύφλεκτου και επικίνδυνου.
Θεωρείται ότι η τεχνική ικανότητα δημιουργίας της φωτιάς χωρίζει τους ανθρώπους από τα υπόλοιπα ζώα. Στην πρωτόγονη εποχή ο άνθρωπος δημιούργησε φωτιά τρίβοντας, πέτρες και ξύλα. Η δημιουργία της φωτιάς συντέλεσε στην επιβίωση του ανθρώπινου είδους, αλλά και στην επικράτηση του στο ζωικό βασίλειο. Απολύτως εξηγήσιμο και δικαιολογήσιμο, λοιπόν, είναι γιατί η φωτιά λατρεύτηκε ως ιερή.
Πέρασαν όμως πολλές χιλιάδες χρόνια για να μπορέσει ο άνθρωπος να δημιουργήσει φωτιά με εύκολο τρόπο και μάλιστα οποιαδήποτε στιγμή.
Το σπίρτο είναι ένα αναλώσιμο αντικείμενο που ανάβει φωτιά κατ’ επιθυμία, υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Συνήθως αποτελείται από ένα μικρό ξυλάκι (ή σκληρό χαρτονάκι) του οποίου η μία άκρη είναι καλυμμένη από κάποιο υλικό, η κεφαλή του σπίρτου συνήθως περιλαμβάνει το στοιχείο φώσφορος, όπως αναφέρει και η wikipedia.Η κεφαλή θα ανάψει από τη θερμότητα που θα προκαλέσει η τριβή της με κάποια κατάλληλη επιφάνεια.
Σπίρτα τριβής
Τα πρώτα σπίρτα είχαν διάφορα προβλήματα: η φλόγα δεν ήταν σταθερή και η αρχική αντίδραση ήταν αρκετά βίαιη· επιπλέον, η μυρωδιά που ανέδιδε το σπίρτο ήταν δυσάρεστη. Παρά τα προβλήματα αυτά, τα νέα σπίρτα συνέβαλαν σημαντικά στην αύξηση του αριθμού καπνιστών.
Το 1831 ο Γάλλος Σαρλ Σωριά πρόσθεσε λευκό φωσφόρο για να αφαιρέσει τη μυρωδιά. Αυτά τα νέα σπίρτα έπρεπε να φυλάσσονται σε αεροστεγώς κλειστά κουτιά, αλλά ήταν δημοφιλή.
Δυστυχώς, όσοι ασχολήθηκαν με την κατασκευή τους επηρεάστηκαν από σοβαρές ασθένειες των οστών, ενώ σε κάθε πακέτο υπήρχε αρκετός λευκός φωσφόρος για να σκοτώσει έναν άνθρωπο. Όταν έγιναν γνωστοί οι κίνδυνοι των σπίρτων αυτών, έγινε μεγάλη εκστρατεία για την απαγόρευσή τους.
Αθόρυβα σπίρτα
Το αθόρυβο σπίρτο κατασκευάστηκε το 1836 από τον Ούγγρο Γιάνος Ιρίνι, ο οποίος ήταν φοιτητής της χημείας. Το 1836 ένα ανεπιτυχές πείραμα του καθηγητή του, του Μάισνερ, έδωσε στον Ιρίνι την ιδέα να αντικαταστήσει το χλωριούχο κάλιο με διοξείδιο του μολύβδου στην κεφαλή του σπίρτου.
Ο Ιρίνι εφηύρε το αθόρυβο σπίρτο ασφαλείας και πούλησε την πατέντα στον Ίστβαν Ρόμερ, κατασκευαστή σπίρτων.
Ο Ρόμερ, πλούσιος Ούγγρος φαρμακοποιός που ζούσε στη Βιέννη, αγόρασε την εφεύρεση και τα δικαιώματα παραγωγής από τον Ιρίνι, ο οποίος ήταν ένας φτωχός φοιτητής, για 60 φιορίνια. Η παραγωγή σπίρτων ξεκίνησε για τα καλά.
Ο Ίστβαν Ρόμερ πλούτισε από την εφεύρεση του Ιρίνι, ενώ ο ίδιος ο εφευρέτης πέθανε φτωχός και εγκαταλελειμμένος.
Σπίρτα ασφαλείας
Το 1844 κατασκευάστηκε το σπίρτο ασφαλείας από τον Σουηδό Γκούσταβ Έρικ Πας, που το 1854 βελτιώθηκε από τον Τζων Έντβαρντ Λούντστρομ, που με τον αδελφό του δημιούργησαν εργοστάσιο στο Γιόνκεπινγκ της Σουηδίας, όπου σήμερα λειτουργεί μουσείο σπίρτου.
«Το μουσείο σπίρτων στο Γιόνκεπινγκ της Σουηδίας εκτίθενται παλιές μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1900 και αυτόματες μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1900 από το εργοστάσιο κατασκευής σπίρτων και πολλά σπιρτόκουτα»
Η ασφάλειά τους έγκειται στον διαχωρισμό των καύσιμων συστατικών ανάμεσα στην κεφαλή του σπίρτου και μια ειδική επιφάνεια τριβής, και την αντικατάσταση του λευκού φωσφόρου με ερυθρό φώσφορο. Κατά την τριβή η θερμότητα μετατρέπει μέρος του ερυθρού φωσφόρου σε λευκό, το οποίο αναφλέγεται και προκαλεί την καύση της κεφαλής.
Οι Σουηδοί είχαν για πολλά χρόνια ουσιαστικά παγκόσμιο μονοπώλιο στην κατασκευή σπίρτων, με βιομηχανία κυρίως στο Γιόνκοπινγκ
Πούλησαν τη γαλλική πατέντα σπίρτων ασφαλείας στην Κουαζάν πατέρας και υιοί (Coigent père & Fils) στη Λυών, αλλά οι Κουαζάν αμφισβήτησαν την πληρωμή σε γαλλικό δικαστήριο, με το επιχείρημα ότι η εφεύρεση ήταν γνωστή στη Βιέννη προτού την πατεντάρουν οι αδελφοί Λούντστρομ.
Οι Βρετανοί κατασκευαστές σπίρτων Μπράιαντ και Μέι (Bryant and May) επισκέφτηκαν το Γιόνκοπινγκ το 1858 σε μια προσπάθεια να εισάγουν προμήθειες σπίρτων ασφαλείας, αλλά δεν το κατάφεραν.
Το 1862 λειτούργησαν το δικό τους εργοστάσιο και αγόρασαν τα δικαιώματα της βρετανικής πατέντας σπίρτων ασφαλείας από τους αδελφούς Λούντστρομ.
Σπίρτα αντιανεμικά
Πριν από το 1950 άρχισαν να κυκλοφορούν ευρέως σπίρτα αντιανεμικά.
Χαρακτηριστικό δείγμα αντιανεμικού (θυέλλης) σπίρτου της Ιταλίας
Σπίρτα αδιάβροχα
Σπίρτα σε αδιάβροχη θήκη, αντιανεμικά, που το κουτί τους διαθέτει και πυξίδα
Κατασκευάστηκε για τις ανάγκες του στρατού στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.
Τώρα κυκλοφορούν αδιάβροχα και ταυτόχρονα αντιανεμικά σπίρτα που είναι εύκολα στο άναμμα, ανθεκτικά στον άνεμο, και όταν ανάψουν παραμένουν αναμμένα για αρκετή ώρα ακόμη και αφού βυθιστούν στο νερό!