Σε πολλά ελληνικά σπιρτόκουτα της πρώτης περιόδου -δηλαδή μέχρι το 1961- θα δούμε ότι στην ταινία ασφαλείας που είχαν αναγράφεται η λέξη ΔΟΕ. Βέβαια το μυαλό σας δεν πρέπει να πάει ούτε στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ), ούτε βέβαια στην Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος (ΔΟΕ). Επρόκειτο για τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (ΔΟΕ). Έτσι ονομαζόταν ο έλεγχος των δημοσίων οικονομικών της Ελλάδας που επιβλήθηκε από Ευρωπαϊκές χώρες που δάνεισαν την Ελλάδα το φθινόπωρο του 1897 ενώ αυτή είχε χρεοκοπήσει τέσσερα χρόνια πριν, με στόχο την αποπληρωμή των χρεών της προς τους πιστωτές της. Τον έλεγχο εκτελούσε μια εξαμελής επιτροπή, η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (Commission Internationale Financière de la Grèce), με μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα από το 1897 μέχρι το 1978, για 81 χρόνια!
Το 1893 ο Χαρίλαος Τρικούπης κατά την τελευταία πρωθυπουργία του κήρυξε πτώχευση. Τότε επιβλήθηκε μερικός έλεγχος από τους πιστωτές, που ήταν τυπικός κι όχι ουσιαστικός χωρίς δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στα ελληνικά δημόσια οικονομικά. Όμως η εμπλοκή της χρεοκοπημένης Ελλάδας σε σύρραξη με την Τουρκία το 1897, στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, βρήκε την Ελλάδα σε εξαιρετικά δυσχερή θέση με τον ελληνικό στρατό ανίκανο να αντιπαραταχθεί στα οθωμανικά στρατεύματα, που είχαν καταλάβει τη Θεσσαλία και τμήμα της Στερεάς Ελλάδας. Η Συνθήκη Ειρήνης της 20ης Σεπτεμβρίου 1897 στην οποία εξαναγκάστηκε η Ελλάδα ως ηττημένη, προέβλεπε πολεμική αποζημίωση των τεσσάρων εκατομμυρίων τουρκικών λιρών της οποίας την άμεση καταβολή απαιτούσε η Υψηλή Πύλη. Η Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη υποχρεώθηκε σε διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της Ελλάδας για επιπλέον δανεισμό (ενώ πριν τέσσερα χρόνια τους είχε ήδη δηλώσει ότι αδυνατεί να αποπληρώσει τα ήδη χρωστούμενα δάνεια). Οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης οδήγησαν στην επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ) για την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας που να εξασφαλίζει στους πιστωτές την αποπληρωμή και των παλαιότερων αλλά και των νέων δανείων. Έτσι στις 10 Μαρτίου 1898, η Ελληνική Βουλή ψηφίζει το νόμο για το Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (ΔΟΕ) των ελληνικών οικονομικών.
Ήταν μια επονείδιστη πράξη των πολιτικών κομμάτων απέναντι στον ελληνικό λαό. Όπως σημειώνουν οι ιστορικοί, ο έλεγχος που επιβλήθηκε τότε στην Ελλάδα ήταν βαρύτερος σε σχέση με τους ελέγχους που επιβλήθηκαν σε άλλες υπανάπτυκτες χώρες, όπως η Τυνησία, το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Τουρκία.
Η Διεθνής Οικονοµική Επιτροπή, η οποία συστάθηκε µε υπόδειξη των Μεγάλων Δυνάµεων, αποτελείτο από εκπροσώπους των ξένων τραπεζών και έδρευε στο ελληνικό έδαφος, ενώ ο ρόλος της δεν σταµατούσε στον έλεγχο και τη διαχείριση των εσόδων του κράτους, αλλά προχωρούσε και στη βαρύνουσα γνωµοδότηση για την έκδοση χρήµατος, για τη σύναψη δανείων και γενικά για όλα σχεδόν τα δηµοσιονοµικά θέµατα. Οι υπερεξουσίες αυτές της διεθνούς οικονοµικής επιτροπής ουσιαστικά αναιρούσαν για µεγάλο χρονικό διάστηµα τις εξουσίες της ελληνικής κυβέρνησης και του Κοινοβουλίου, καθώς οι αποφάσεις του κράτους για σχεδιασµούς οικονοµικής ανάπτυξης ελέγχονταν από κέντρα εκτός Ελλάδος και ερήµην του ελληνικού λαού.
Η συμφωνία με τους πιστωτές προέβλεπε:
- Χορήγηση δανείου πολεμικών επανορθώσεων και του «οικονομικού δανείου»
Εκχωρήθηκε εγγυημένο δάνειο 151,3 εκατ. φράγκων, από τις Μεγάλες Δυνάμεις στην Ελλάδα. Το δάνειο λήφθηκε προκειμένου να καταβληθούν στην Οθωμανική αυτοκρατορία οι αποζημιώσεις, που υποχρεώθηκε να καταβάλει η Ελλάδα στην Τουρκία συνολικού ύψους 93,9 εκατ. φράγκων, το υφιστάμενο κρατικό χρέος ύψους 31,4 εκατ. φράγκων, το έλλειμμα του ελληνικού δημοσίου για το έτος 1897 ύψους 22,5 εκατ. φράγκων και οι δαπάνες έκδοσης του δανείου (προμήθειες τραπεζών μεσιτικά, χαρτόσημα) ύψους 3,5 εκατ. φράγκων.
- Υποθήκευση φορολογικών εσόδων ώστε να εξασφαλισθεί η αποπληρωμή των δανείων
Για να επιτευχθεί η εξυπηρέτηση του χρέους ο ΔΟΕ απέκτησε τακτικές πηγές εσόδων και αξιολογούσε τις κρατικές υπηρεσίες για την αποδοτικότητα και την φοροεισπρακτική τους ικανότητα. Έτσι στο ΔΟΕ αποδίδονταν τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, πετρελαίου, σπίρτων, τραπουλόχαρτων, τσιγαροχάρτων και σμυρίδας Νάξου, ο φόρος καπνού, τα τέλη χαρτοσήμου και οι δασμοί του τελωνείου Πειραιά.
- Αναδιάρθρωση του χρέους
Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι αρχικά έδρα της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής ήταν το σημερινό Μέγαρο της Προεδρίας της Δημοκρατίας, το οποίο και ανεγέρθηκε για τις ανάγκες της ΔΟΕ! Πριν την οριστική κατάργησή της το 1978 η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή είχε έδρα στην οδό Πατριάρχου Ιωακείμ, στο Κολωνάκι.
Συμπερασματικά από τα 200 χρόνια που έχουν περάσει από την Επανάσταση των Ελλήνων μπορεί να απελευθερωθήκαμε από τον τουρκικό ζυγό, όμως σχεδόν τα μισά χρόνια είμαστε -και επισήμως- υπό την επιτήρηση των «δανειστών» που ουσιαστικά αυτοί χαράσσουν και παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις, ερήμην και εις βάρος του ελληνικού λαού και κυρίως των λαϊκών στρωμάτων και εργαζομένων.